“Əsli və Kərəm” dastanının Şəki variantı (Mətn) – 001

Tərtibçidən: Dastanın mətnini Hüseyn İbrahim adlı toplayıcı Şəkinin Layısqı kəndində aşıq Əhməd Qafarovun dilindən 1938-cii ildə yazıya almışdır. Görkəmli şair Hüseyn Cavidin oğlu gənc Ərtoğrulun müsbət rəyindən sonra Cahanbaxşın redaktorluğu ilə çapa təqdim edilmişdir. Lakin Bakıda yüksək vəzifəli erməninin təkidi ilə dastan yenidən Elmlər Akademiyasının xalq yaradıcılığı şöbəsinə qaytarılmış, geniş müzakirəsi aparılmışdır. H.Araslı bir çap vərəqi həcmində şərh yazmışdır. Mətndəki «Gəl, qız, müsəlman ol, qalma erməni» misralı qoşmaya görə M.H.Təhmasib xalq əsərini xalqlar dostluğuna zidd saymışdır. Bu səbəbdən məhz represiya illərində dastan Azərbaycanda işıq üzü görməmiş, əlyazmasını itirib-batırmaqdan ötrü yeni yaradılan başqa tədqiqat institunun arxivinə ötürülmüşdür. Son illərdə Bakıda zəlzələ baş verən zaman təsadüf nəticəsində həmin mətni üzə çırmışıq. Dastanın Şəki variantı ilk dəfə oxuculara təqdim olunur.