Category: Koroğlu

“Koroğlu” eposunun ilk nəşrləri: Şopen və Xodzko – OLDUĞU KİMİ

«Koroğlu» Azərbaycan xalqının dünya mədəniyyəti xəzinəsinə bəxş etdiyi ən möhtəşəm ədəbi sənət nümunələrindən biridir. Eposun yurdumuzda yaranıb bir neçə istiqamətdə sərhədlərimizi aşaraq geniş yayılmasının əsas səbəbi odur ki, məzmununda milli məhdudiyyət və dini təəssübkeşlik yoxdur, daha doğrusu, üst qatda əsas qayəsi azadlıq və ictimai haqsızlığa qarşı barışmazlıq ideyaları aşılamaqdır. Ona görə də bir neçə əsr ərzində Azərbaycan «Koroğlu»su ilk olaraq Qafqazda – kumık, gürcü, abxaz və ermənilər, Şərqdə, əsasən Orta Asiyada – qazax, özbək, türkmən, qaraqalpaq və taciklər, Sibirdə tobol tatarları, Yaxın Şərqdə – fars, ərəb, kürd və osmanlı türkləri, Qərbə doğru istiqamətlənəndə – qaqauz, moldavan, macar, balkanlar, krım tatarları arasında özünü epik vüsətli qəhrəman tək təsdiqlətmişdir.

“Koroğlu” – ilk nəşri olduğu kimi

Azərbaycan eposunun ilk nəşrində erməni tərcüməçi məqsədli şəkildə İ.Şopenə aşığın danışdıqlarını özü istədiyi şəkildə tərcümə etmişdir. Xalq qəhrəmanı Koroğlu guya öz adına yaraşmayan hərəkətlər edir. Onun milli mentalitetimizlə bir araya sığmayan addımlar atması mü- asir oxucuda rəğbətdən çox, nifrət oyadacaq. Düşmən hələ o zaman məkrli planlarını həyata keçirmək məqsədilə dünyaya məxsus mənəvi sərvəti ləkələməyə çalışmışdır. Tarix göstərir ki, bu gün ermənilərlə türklər arasında gedən mücadilənin kökü çox dərinlərdən gəlir. Belə qərara gəldik ki, əvvəl «Koroğlu»nun Şopen variantını olduğu kimi çap edək və sonra oradakı şərhlər, yanlışlıqlar barədə fikir mübadiləsi aparaq.

QAFQAZ TURİZM. Sayı 001

İkinci minilliyin sonunda Azərbaycan müstəqillik əldə etdi. Yeni əsrin ilk illərində respublikamızda dövlət quruculuğu işləri başa çatdı. Ölkəni ümummilli lider Heydər Əliyev durğunluqdan çıxartdı. Tarix boyu Qafqazın Rusiya, İran, Gürcüstan, Ermənistan arasında paylaşılan türk ərazilərinin daha xırda hissələrə parçalanmasının qarşısı alındı.

Dünya xalqlarının qədimliyini, ilkinliyini təsdiqləyən faktlardan biri epos-dastan ənənəsinin mövcudluğu, xüsusilə onların şifahi mətninin qədim və orta əsrlərdə yazı yaddaşına köçürülməsi, söz ustaları tərəfindən nəzmə çəkilməsi və mədəniyyətin sonrakı çağlarındakı ədəbi-bədii nümunələrdə bu əsərlərin izlərinin qorunub saxlanması hesab olunur. Bu mənada Türk dastan ənənəsinin, epos düşüncəsinin dünya mədəniyyəti xəzinəsində tutduğu mövqeyi, yeri müəyyənləşdirmək üçün başqa xalqların epos və eposdan törəyən yazılı abidələrini qatmaqla 3 min illik zaman xətti üzrə inkişaf xronikasını göstərən cədvəl tərtib etmişik

“KOROĞLU” EPOSUNUN İ.SOPEN VE A.XODZKO NEŞRLERİNİN (1840, 1842) MÜASIR METNLERLA MÜQAYİSELİ TEHLİLİ

Koroğlu» eposu Türk xalqlarının dünya medeniyyeti xezinesine bexş etdiyi en möhteşem edebi senet nümunelerinden biridir. Bu mohteşem xalq yaradıcılığı abidesinin yarandığı erazinin serhedlerini bir neçe istiqametde aşaraq geniş yayılmasının esas sebebi odur ki, mezmununda milli mehdudiyyet ve dini teessübkeşlik yoxdur, daha doğrusu, esas qayesi azadlıq ve ictimai haqsızlığa qarşı barışmazlıq ideyaları aşılamaqdır.

Back to top