“Dədə Qorqud elmi-tədqiqat mərkəzi”nin yeni dərgisinin III buraxılışında türk mədəniyyətinin tarixinə və ədəbi-nəzəri problemlərə həsr olunan apaşdırmalar toplanmışdır.
Category: Epos
“Dədə Qorqud elmi-tədqiqat mərkəzi”nin yeni dərgisinin ilk buraxılışında türk mədəniyyətinin tarixinə və ədəbi-nəzəri problemlərə həsr olunan apaşdırmalar toplanmışdır.
“Dədə Qorqud Elmi-tədqiqat Mərkəzi”nin yeni dərgisinin ilk buraxılışında türk mədəniyyətinin tarixinə və ədəbi-nəzəri problemlərə həsr olunan apaşdırmalar toplanmışdır.
İranlılara qarşı üsyanda fəal iştirak etdiyinə görə tarixin atası Herodot gənc yaşlarında doğma şəhəri Qalikarnasdan qovulur. O, bir müddət Samos adasında yaşayır. Azğın düşmənə qarşı içərisində püskürən qəzəbi söndürmək məqsədilə çox götür-qoy edir.
Azərbaycan eposunun ilk nəşrində erməni tərcüməçi məqsədli şəkildə İ.Şopenə aşığın danışdıqlarını özü istədiyi şəkildə tərcümə etmişdir. Xalq qəhrəmanı Koroğlu guya öz adına yaraşmayan hərəkətlər edir. Onun milli mentalitetimizlə bir araya sığmayan addımlar atması mü- asir oxucuda rəğbətdən çox, nifrət oyadacaq. Düşmən hələ o zaman məkrli planlarını həyata keçirmək məqsədilə dünyaya məxsus mənəvi sərvəti ləkələməyə çalışmışdır. Tarix göstərir ki, bu gün ermənilərlə türklər arasında gedən mücadilənin kökü çox dərinlərdən gəlir. Belə qərara gəldik ki, əvvəl «Koroğlu»nun Şopen variantını olduğu kimi çap edək və sonra oradakı şərhlər, yanlışlıqlar barədə fikir mübadiləsi aparaq.
İkinci minilliyin sonunda Azərbaycan müstəqillik əldə etdi. Yeni əsrin ilk illərində respublikamızda dövlət quruculuğu işləri başa çatdı. Ölkəni ümummilli lider Heydər Əliyev durğunluqdan çıxartdı. Tarix boyu Qafqazın Rusiya, İran, Gürcüstan, Ermənistan arasında paylaşılan türk ərazilərinin daha xırda hissələrə parçalanmasının qarşısı alındı.
Ey türk milləti, uyuma! Torpağına sahib çıx!..
Bu, çağırışı və göytürklərin törəyişini anladan “Ərgənəkon” qədim bir türk dastanının adıdır. Onun izlərinə Çin mənbələrində rastlaşırıq. Ulu əcdadlarımız söyləyirlərmiş ki, türklər bir zamanlar düşmən tərəfindən hiylə ilə yenildiklərindən böyük itki verərək doğma yurdlarını tərk etmək məcburiyyətində qalmış və Ərgənəkon ovalığına sığınmışlar. Uzun zaman keçəndən sonra yenidən yüksəlmiş, artıb çoxalmış, orduları dəniz kimi coşub dalğalanmış, onlar təkrar əski yurdlarına dönərək düşmənlə çarpışmış, ata-baba torpaqlarını geri almışlar.
«Ozan» və “aşıq” türklüyün pasportudur, onun həm yer-yurd adlarımımızda (Ozanlar məhləsi, Ozan kəndi, Ozan ocağı, Ozan qəbri, Ozan yolu və s.), həm də folklorumu-zun müxtəlif nümunələ-rində bu günədək qorunub saxlanması təsadüfi deyil.
«Dədə Qorqud» türklərin dünya mədəniyyəti xəzinəsinə bəxş etdiyi ən möhtəşəm abidələrdən biridir. Heç bir xalqda analoqu tapılmayan elə bir ədəbi əsər nümunəsidir ki, onda əcdadlarımızın ilkin dünyagörüşündən başlamış orta çağların tarixi hadisələrinə qədər əksər sosial institutların izləri əks olunur, daha dəqiq desək, Qafqaz türkünün milli xarakteri, psixologiyası, adət-ənənələri, dini, fəlsəfi baxışları, əxlaqı, dövlət quruculuğu, qəhrəmanlıq səlnaməsi, ailə münasibətləri (ər-arvad, ata-oğul), Vətənə, torpağa bağlılığı, qonşularla əlaqələri, ritualları, məişəti, yaşayış tərzinin əksər atributları, daxili və xarici düşmənlərlə mübarizəsi, müxtəlif təbəqələrə və yaş dövrlərinə məxsus insanların davranışı, şifahi və yazılı dilinin tarixiözünə yer tapır.
Dünya xalqlarının qədimliyini, ilkinliyini təsdiqləyən faktlardan biri epos-dastan ənənəsinin mövcudluğu, xüsusilə onların şifahi mətninin qədim və orta əsrlərdə yazı yaddaşına köçürülməsi, söz ustaları tərəfindən nəzmə çəkilməsi və mədəniyyətin sonrakı çağlarındakı ədəbi-bədii nümunələrdə bu əsərlərin izlərinin qorunub saxlanması hesab olunur. Bu mənada Türk dastan ənənəsinin, epos düşüncəsinin dünya mədəniyyəti xəzinəsində tutduğu mövqeyi, yeri müəyyənləşdirmək üçün başqa xalqların epos və eposdan törəyən yazılı abidələrini qatmaqla 3 min illik zaman xətti üzrə inkişaf xronikasını göstərən cədvəl tərtib etmişik