Maspero «Şərq tarixi» kitabında «müqəddəs fahişəlik»dən bəhs açır və qədim Misir qadınları haqqında sonralar əksər Avropa və rus alimlərinin dilinə düşən bu sözləri yazır: «La sainte est toujours prostituee» V.V.Rozanov «Люди лунного цъвета» («Ay işığının insanları») əsərində məsələyə aydınlıq gətirməyə cəhd göstərir. Bütün əski müşahidəçilər və yeni ta-rixçilər misirliləri qədim, müdrik və ciddi xalq kimi təsdiqlədikləri halda neçə min əvvəl onların ağlına hardan gəlib ki, dini «müqəddəs» (sainte) kəlməsini nadir, cazibədar, sayılan məxluqlara – qadınlara şamil edib sonra da bütün kişilərin qoynuna atılmağa hazır olduqlarını – fahişəliklərini (prostituee) «müqəddəsliyin» yanına yapışdırmışlar? Səbəb nə idi? V.V.Rozanov soruşur ki, «Görəsən «sainte» adını Nevski küçəsində gəzib-dolaşan, sərxoş, çirkaba bürünmüş, üst-başı tökülən, mal kimi söyüşkən və özlərindən razı fahişələrə vermək mümkündürmü? Nədənsə, bəşəriyyət qarşısında ilk dəfə iki bir-birinə zidd anlayış və əlamət yanaşı durur. Axı səmaviliklə, ilahiliklə qadınların «bədənlərini hər yoldan ötənə satmaları» bir araya sığmır. İlk baxışda bu kəlmələrə nəzər salan əxlaqlı insan dilinə gətirəcək ki, qədim misirlilər böyük günah işlətmişlər»[1]. Göründüyü kimi, rus və Avropa tədqiqatçıları məsələyə üzdən yanaşaraq belə yozurlar ki, dünyada pedaqoq, şair xalq olduğu kimi, döyüşkən xalq da var, məsələn, qədim skandinaviyalılar və vikinqlər. Eləcə də Sokrat, Spinoza dünya müdrikləridir. Təbiidir ki, «dünya anası», «dünya gəlini» «dünya qadını» olmaq da kiminsə, hansı xalqınsa boynuna düşür. «Qədim Misirdə 14-15 yaşlı hər hansı bir qız bütün dünyada hamı üçün «gəlin» olmağa hazırdır… Ona elə gəlir ki, dünyada hamını o doğmuşdur»[2]. Qəribə məntiqdir, elə deyilmi? Onda gərək tarixdə Kaliqula kimi mənəviyyatsız hökmdar yetişdirən, uzun müddət böyük imperiyanın «fahişəliklə idarə edilməsinə boyun əyən yunanların belinə «dünya əxlaqsızı» damğasını yapışdıraq. Halbuki Avropa mədəniyyətinin beşiyi sayılan ölkədir.
Tədqiqatçılar «müqəddəs fahişələr» («sainte prostituee») deyəndə kimləri nəzərdə tutmuşdular? Maspero bildirir ki, ən məşhur misir ailələrinin (kahinlərin, sərkərdələrin) qızları belə yetkinlik yaşına çatan kimi sərbəst şəkildə kimlərlə neçə dəfə istəsələr, cinsi əlaqədə olurdular. Hətta dəqiq say da göstərilir. 5-7-dən az kişi ilə görüşənə pis baxırdılar. «prostituee» fəaliyyəti qızların gələcək ailə həyatına ziyan gətirmirdi. Əksinə, «sərbəst həyatları» başa çatan kimi onları böyük həvəslə sərkərdələr və din xadimləri özlərinə arvad edirdilər. Bəzi tədqiqatçılar məsələyə o prizmadan yanaşırlar ki, həyatda hər şeyi sınaqdan keçirib doyan qadından sədaqətli arvad və qayğıkeş ana çıxa bilər. Lakin çoxları müasirləri ilə (küçə qızları nəzərdə tutulur) müqayisə aparıb bu qənaətə şübhə ilə yanaşırdılar. Çünki elələri bütün enerjilərini fahişəliyə qurban verib vaxtından tez qocalırdılar.
«Kişilərlə görüşmək» hadisəsi misirlilərdə 2-3 min il əvvəl baş vermişdi. V.V.Rozanov və başqaları, nədənsə, unutmuşdular ki, XIII-XIV əsrlərdə əksər Avropa ölkələrində, XIX yüzilliyin ortalarında isə ruslarda «ilk nikah gecəsi» adəti vardı. Ərə gedən qızın bakirəliyi ya hakim tayfanın əskərləri, ya da mülkədar tərəfindən pozulurdu. Məhz onu da «müqəddəs gecə» adlandırırdılar. Qeyri-normal əxlaq qaydalarını istehza ilə Şərqin belinə yazanlar tarixi vərəqləsələr, görərlər ki, mədəniyyətin əsas ünsürləri ilk olaraq Qoca Şərqdə doğulmuşdur. Adi məişət vasitələrini belə avropalılar şərqlilərdən götürmüşlər.
Bir cəhəti diqqət mərkəzinə çəkmək istəyirəm: F.Rəşi-dəddinin «Oğuznamə»sində Oğuzun mifik obraz olmasını hamı təsdiqləyir və əsərdəki hadisələri – türklərin Şərqdən Qərbə – Avropanın ətəklərinə yürüşünün tarixdə izlərini axtaranda daha çox Böyük Hun imperatoru Mətə ilə müqayisə edirlər. Ma-raqlıdır ki, uyğur «Oğuz kağan» dastanından fərqli olaraq, burada hadisələrin dəqiq məkanı göstərilir və Dərbənd, Aran, Şamaxı, Təbriz, Azərbaycan türk yurdu kimi təqdim olunur. Halbuki hər iki əsər təxminən eyni dövrdə qələmə alınmışdır. Deməli, mifik zamanda Qafqaza, İrana – saka türkləri, qıpçaqlar yaşayan yurdumuza oğuzların gəlişi, duruşu heç də təsadüfi deyil.
[1] Розанов В.В.Люди Лунного света». Матафизика христианство. Второе издание. – С.-Петербург, Тип. «Т-ва А.С.Суворина – Новое Время», 1913, с. 47.
[2] Yenə orada, s. 49.
