Year: 2020

Animizm – ilkin dini təsəvvürlərin əsasında duran elə bir in­kişaf mərhələsidir ki, bütün varlıqlarda ruhun mövcudluğuna inanışa əsaslanır. Animizmin ilk elmi təhlilini verən E.Taylor tə­lim kimi götürəndə onun nəzəri əsasında iki ehkamın durduğunu vur­ğulayırdı: birincidə ruh varlığın məhvindən, daha doğrusu,…

Totemizm[1] – ayrı-ayrı insan dəstələrinin elə bir inanc for­ma­sındır ki, icma üzvlərinin hər hansı bir heyvan, yaxud bitki ilə qo­humluğunun olmasına əsaslanır. Totem icmanın hər bir üz­vü­nün həyatında mühüm rol oynayır, adət-ənənələri, qanun-qay­da­la­rı tənzimləyir, bütöv icmada stabilliyin qarantına çevrilir. Hey­van…

Mifoloji düşüncə öz strukturuna görə tarixi düşüncədən fərq­lənir. Bəşəriyyətin bu iki şüur səviyyəsi məkana və zamana mü­nasibətdə fərqli modellər təqdim edir. Mifoloji şüur insan dü­şün­cəsinin ilkin pilləsi kimi məkan və zamanın özünəməxsus qav­ramına malikdir. Mifoloji dünya modelində zaman qapalı, tək­rarlanan,…

Azərbaycan-türk mifoloji düşüncəsi arxaik struktur arxe­tip­ləri ilə zəngindir. Dünyanın yaranmasına öz mənəvi alə-mindən baxan ulu əcdad ilkin olaraq universal obrazlar silsi­lə­si­ni Qobustan qayalarına əks etdirmişdir. Burada kişi və qadın baş­lanğıcını göstərən təsvirlər, təbiət qüvvələrinin, heyvan və quş­ların canlandırılmasına aid səhnələr…

Bəşər mədəniyyət tarixinin XIX yüzilliyin II yarısı və XX əsrin əvvəlləri dövründə xalqların adət-ənənələri, məişət tərzi və ib­tidai inanc sistemlərinə aid çoxlu məlumatların əldə edilməsi mi­foloji dünyagörüşlərinin araşdırılmasına maraq oyatmış, nəti-cədə mif-ritual-din əlaqələrinə münasibətdə fikirlər haçalanmış, bir-birinə zidd baxışlar meydana…

Açar sözlər: mifoloji mətnlər, tədqiqat tarixi, toplu, oğuz, folklor, etnoqrafiya, tarix, fəlsəfə, mif, ritual, bədii şüur 80-ci illərdə A.Acalov[1]Azərbaycan türklərinin mifoloji mətnlərini toplayıb tərtib etmiş və 90-cı illərdə M.Məmmədov[2] Azərbaycan miflərinin mətnləri əsasında namizədlik dissertasiyası müdafiə et-mişdir. Y.M.Lotmanın məktəbini keçmiş…

Açar sözlər: Azərbaycan-türk mifologiyası, tədqiqat tarixi, tan­rı elmi, əsatir, əfsanə, mifik ob­raz, tanrılar və ruhlar, mif, ritual Azərbaycanda miflərə marağın tarixi çox qədim olsa da, araşdırılmasına son dövrlərdə başlanılmışdır. «Avesta»da, M.Kalankatuklunun «Albaniya tarixi»ndə (IX-X əsr), müsəlman intibahının görkəmli nümayəndələri Xaqani…

“Mif və romantizm” problemi son illərdə geniş aktuallıq qa­zanmışdır və prinsip etibarı ilə ona görə mühüm sayılmışdır ki, bütün araşdırmalar dünyaanlamının xüsusiyyətlərini və ro-man­tiklərin bədii düşüncəsinin spesifikliyini aydınlaşdırmaq məq­sədinə yönəldilmişdir. Romantik mifyaratmanın öyrənilməsi tələb edir ki, romantiklərdə tarixi-ənənəvi və milli-mənəvi…

Maspero «Şərq tarixi» kitabında «müqəddəs fahişəlik»dən bəhs açır və qədim Misir qadınları haqqında sonralar əksər Avropa və rus alimlərinin dilinə düşən bu sözləri yazır: «La sainte est toujours prostituee» V.V.Rozanov «Люди лунного цъвета» («Ay işığının insanları») əsərində məsələyə aydınlıq gə­tirməyə…

Arxetip

Maraqlıdır ki, bir çox sufilər təsəvvüfü – mütləq azadlıq, xeyir­xahlıq, qəlb genişliyi və özünə qarşı zülm etməmək kimi başa düşmüşlər. Rüvaym (915-ci ildə ölmüşdür) üzünü gənc İbn Hafifə tutub deyirdi ki, «Sufizm – ürəyi həqiqət naminə qurban verməkdir, onun haqqındakı…

Back to top